Rybkowski Jan Izydor (ur. Ostrowiec Świętokrzyski 1912 – zm. Konstancin k. Warszawy 1987) – polski reżyser, scenarzysta, scenograf i pedagog. Absolwent Szkoły Sztuk Zdobniczych w Poznaniu i scenografii na Wydz. Reżyserii Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej (PIST) w Warszawie. Na początku kariery pracował w łódzkich i warszawskich teatrach jako scenograf. W 1939 r. rozpoczął przygodę z kinematografią. Zadbał o kostiumy i rekwizyty do filmu J. Lejtesa pt. Hania (1939 r., nieukończony). Działania wojenne niestety przerwały studia Rybkowskiego w PIST. W swojej karierze realizował filmy różnorodne gatunkowo (oprócz najbardziej z nim kojarzonych komedii i adaptacji literatury także filmy społeczno-psychologiczne: Pierwsze dni, Ostatni strzał). Do swoich przeżyć wojennych nawiązał m. in. w Dziś w nocy umrze miasto. W 1947 r. jako asystent W. Jakubowskiej pracował przy realizacji „Ostatniego etapu”. Rybkowski w roli reżysera debiutował w 1949 r. filmem Dom na pustkowiu (wg scen. J. Iwaszkiewicza). W 1955 r. (do r.1968) został kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego «Rytm». W latach 1972-78 był pracownikiem naukowym, później dziekanem Wydz. Reżyserskiego PWSFTviT im. Schillera w Łodzi. Jako reżyser celnie dobierał obsadę, np. w cyklu komediowym: Kapelusz pana Anatola (1957), Pan Anatol szuka miliona (1959), Inspekcja pana Anatola (1959), gdzie w tytułową rolę wcielił się Tadeusz Fijewski. Największą popularność zyskały jego filmy i seriale satyryczno-komediowe: Sprawa do załatwienia (1953), Nikodem Dyzma (1956, wg powieści T. Dołęgi-Mostowicza, oba współreżyserowane z J. Fethke, z Adolfem Dymszą w roli głównej) i Kariera Nikodema Dyzmy (1979, z Romanem Wilhelmim). Jego inspirowany włoskim neorealizmem film Godziny nadziei (1955) obok Pokolenia A. Wajdy uznawany jest za prekursorskie dzieło Polskiej Szkoły Filmowej. Przeniósł na ekran również wiele klasyków polskiej literatury, m. in. Chłopów Reymonta (film fabularny i serial), Rodzinę Połanieckich (1978, serial) i Marynię (1983, film fabularny) na motywach powieści H. Sienkiewicza, Granicę (1977) Z. Nałkowskiej i Dulskich (1975) na podst. dramatu G. Zapolskiej. W 1954 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał m. in. Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za działalność artystyczną.
Źródła:
Autor: Urszula Banasik